Birinci Dünya Savaşı’ndan mağlup olarak ayrılan Osmanlı Devleti, 30 Ekim 1918 tarihinde, İtilaf Devletleri ile savaşı sona erdiren anlaşma olan Mondros Mütakere’sini imzalamıştı. Mütakerenin imzalanmasının ardından yurdumuzun birçok bölgesi işgallere uğradı. Bu işgallere karşı tepki gösteren Türk halkı, yer yer direniş hareketlerine başlamıştır. İşte bu noktada Türkmen şehrimiz Dörtyol, Milli Mücadelede “İlk kurşunun atıldığı ve ilk silahlı direnişin başlatıldığı” vatan toprağı olması dolayısıyla büyük önem arz etmektedir.
Dörtyol, 11 Aralık 1918 tarihinde çoğunluğu yerli kaçak ermenilerden oluşan, Fransız üniforması giymiş yaklaşık 400 kişilik bir Fransız müfrezesi tarafından işgal edilmişti. Fransız ve Ermenilerin işgallerle birlikte Türk ve Müslüman halka karşı zulümleri, işkenceleri başladı. Ve gün geçtikçe de bu olaylar devam ediyordu. Artık bu olaylara tahammül edemeyen Dörtyol halkı, düşmanın saldırılarına tepki göstermeye ve karşılık vermeye başladı.
Türk tarihi açısından çok önemli bir tarih olan 19 Aralık 1918 günü, Dörtyol’un Karakese Köyünde Fransızlarla çatışma yaşandı. 15 Fransız askeri öldürüldüğü ve Fransızlar’ın bozguna uğrayarak Dörtyol’a geri çekilmek zorunda kaldığı bu çatışmada İlk Kurşunu sıkan, ilk direnişi başlatan da Ömer Hoca oğlu Mehmet Çavuş (Kara) olmuştur.
Kara Mehmet Çavuş’un başlattığı direniş hareketinden sonra, Dörtyol ve çevresinde Kara Hasan Paşa ön plana çıkmıştır. Önderlik ettiği çetesiyle birlikte, Milli mücadele süresince düşmana karşı giriştiği çatışmalarda başarılı olmuştur. Dörtyol halkı Kara Hasan’ı çok sevmiş ve onu en büyük umudu olarak görmüştür. Kara Hasan Paşa ve çetesinin düşmana karşı amansız ve kahramanca mücadelesi, Dörtyol’un düşman işgalinden kurtarılmasında önemli bir yer tutmaktadır.
Kısaca belirtildiği üzere, İlk Kurşun gerçekliği bu şekildedir. İlk kurşun, 15 Mayıs 1919’da Hasan Tahsin’in Yunanlılara karşı sıktığı kurşundan tam 147 gün önce, Dörtyol’da Mehmet Kara tarafından Fransızlara karşı sıkılmıştır. Bu gerçeklik, bölgemizdeki araştırmacı yazarların çalışmaları ve Hatay Valiliği’nin başvurusu üzerine Genelkurmay Başkanlığı tarafından ortaya çıkarılmıştır.
Milli Mücadele döneminde düşmana karşı ilk silahlı direniş hareketlerinin Dörtyol’da başladığı, ilk kurşunun Dörtyol’da sıkıldığı gerçeği, 29 Ocak 1992 tarihli Genelkurmay yazısı ile belgelenmiştir.
Yalçın KARTAL
Dörtyol Ülkü Ocakları Çevre Birim Başkanı
